Tarihimizde yaşanmış ve yüzleşilmesi gereken çok sayıda toplumsal acı, açığa çıkarılması gereken birçok hakikat, üstüne örtülen resmi tarih perdesinin altında gizleniyor ve bu travmalar gün ışığına çıkarılmayı bekliyor. Cumhuriyet döneminde yaşanmış bu toplumsal acılardan en dramatik olanlarından biri de hiç kuşkusuz Dersim Tertelesi’dir.
4 Mayıs 1937 tarihindeki Bakanlar Kurulu kararıyla da ‘tenkil’ (toptan yok etme) harekâtının başlangıcı için ilk adım atılmış, kendine özgü sosyolojik yapısı, sahip olduğu çoğulcu kültürle merkezi otoritenin çizdiği sınırların içine hapsedilemeyen Dersim üzerine ‘kesin ve etkili’ bir taarruza geçilmiş, yakın tarihimizin en büyük katliamlarından biri gerçekleştirilmiştir.
4 Mayıs 1937’de başlayıp 1938 yılının sonbaharına kadar devam eden askeri harekât ve gerçekleştirilen katliamlar sonucunda resmi kayıtlara göre 13 bin Dersimli katledilmiş, 12 bin kadarı da yerinden yurdundan koparılarak ve başka yerlere sürgüne yollanmıştır. Dersim’e uygulanan bu sürgün politikası resmi olarak 1946 yılına kadar devam etmiştir.
Yeşil Sol Parti olarak tarihte yaşanmış benzerleri gibi Dersim’de yaşatılan toplumsal acıları da kendi acımız olarak görüyor ve devletin, Dersim Tertelesi’nin tüm sonuçlarıyla yüzleşmesinin ve bunun getirdiği sorumluluğu derhal yerine getirmesi gerektiğini savunuyoruz. Bu bağlamda;
- Bakanlar Kurulunda alınacak resmi bir kararla Dersim Tertelesi için Dersim halkından devlet adına resmi olarak özür dilenmelidir.
- Dersim Tertelesi ve sonrasındaki sürgün yıllarında hayatını kaybeden insanların devlet arşivlerindeki kayıtları kamuoyuna açıklanmalı, bağımsız araştırmacıların bu kayıtları incelemeleri sağlanmalıdır.
- Başta Seyit Rıza olmak üzere, Dersim Tertelesi sırasında idam edilerek öldürülen Dersimlilerin mezar yerleri açıklanmalı, idam edilenlerin cenazelerinin yakınlarına veya Dersimlilere teslim edilmesi sağlanmalıdır.
- Dersim Tertelesi sonrasında kurulan mahkemelerde yargılanarak mahkum edilmiş olanların itibarları iade edilmelidir.
- Dersim Tertelesi sırasında ve sonrasında ailelerinden koparılıp başkalarının yanına verilmiş olan çocukların kayıtları açıklanmalıdır.
Eylem Tuncaelli – Naci Sönmez
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi
Eş Genel Sözcüleri
